Cezaevlerinde Kovid-19 İzni ve Yeni Düzenlemeler: Binlerce Mahkum Erken Tahliye Olacak
Cezaevlerinde Kovid-19 İzni ve Yeni Düzenlemeler: Binlerce Mahkum Erken Tahliye Olacak
Cezaevlerindeki mahkumlar için Kovid-19 izni sona erdi. Yeni düzenlemeyle, 31 Temmuz 2023 öncesi suç işleyenler denetimli serbestlikten yararlanacak. Binlerce mahkumun erken tahliye edilmesi bekleniyor.
Kovid-19 İzni ve Uygulama Süreci
Cezaevlerindeki mahkumlar için denetimli serbestlik tedbiri kapsamında verilen Kovid-19 izni, Nisan 2020'de devreye girmiştir. Adalet Bakanlığı, bu izni toplamda 19 kez, ikişer aylık periyotlarla uzatmıştır. Ancak bu düzenleme, 31 Temmuz 2023 itibarıyla sona ermiştir. Bu tarihten sonra, geçici bir düzenleme yapılmış ve Kovid-19 izninde bulunan hükümlülerden, denetimli serbestliğe ayrılmalarına 5 yıl veya daha az süre kalanların cezaevine dönmemeleri kararlaştırılmıştır.
Bu yeni düzenlemeye göre, 31 Temmuz 2023 öncesi cezaevine girenlere 5 yıl denetimli serbestlik imkanı tanınmıştır. Ayrıca, kapalı cezaevlerinde bulunan hükümlüler, iyi halli olmaları durumunda 3 yıl daha erken açık cezaevine ayrılma hakkı elde etmiştir. Bu durum, cezaevlerindeki yoğunluğu azaltma amacı taşımaktadır.
Erken Tahliye ve Mahkum Sayısı
Yeni düzenleme ile birlikte, binlerce mahkum cezaevinden erken tahliye edilmiştir. Ancak, düzenlemenin halen cezaevinde bulunanların yanı sıra, 31 Temmuz 2023'e kadar suç işleyenleri de kapsaması gerektiği belirtilmiştir. Bu öneri kabul görmemiştir. Eğer kabul edilseydi, 31 Temmuz 2023'ten önce suç işleyen ancak cezaları kesinleşmediği için henüz cezaevine alınmamış kişiler de düzenlemeden yararlanabilecekti.
Bu durumda, 10 yılın altında ceza alan bir kişi ya cezaevine hiç girmeyecek ya da çok kısa bir süre cezaevinde kaldıktan sonra tahliye edilecekti. Şimdi, o tarihte önerilen ancak kabul görmeyen uygulama, cezaevlerindeki yoğunluk nedeniyle yeniden gündeme gelmiştir.
Yeni Düzenlemenin Detayları
Adalet Bakanlığı'nın teknik çalışmalarını tamamladığı düzenlemeye göre, “eşitliğin sağlanması” amacıyla 31 Temmuz 2023 tarihinden önce suç işleyenlerin de kapsama alınması planlanmaktadır. AK Parti ve MHP'nin desteklediği teklifin, mümkün olan en geniş uzlaşı ile Meclis gündemine taşınması hedeflenmektedir. Uzlaşı sağlanması halinde, düzenleme basit bir önergeyle herhangi bir kanun teklifinin içine eklenerek yasalaştırılabilir.
Henüz nihai karar verilmeyen taslak çalışmaya göre, 31 Temmuz 2023 tarihine kadar suç işleyenlerin tamamı, beş yıl denetimli serbestliğe tabi olacaktır. Bu kişiler, cezalarının infazının tamamlanmasına beş yıl kala cezaevinden tahliye edilecektir. Uygulamadan cezaevine hiç girmeyenler de yararlanacaktır.
Cezaevi Kapasitesi ve Mevcut Durum
Adalet Bakanlığı verilerine göre, cezaevlerinde halen 403 bin 60 tutuklu ve hükümlü bulunmaktadır. Bunların 330 bin 843'ü erkek, 14 bin 338'i kadın, 1,261'i ise çocuk olarak kaydedilmiştir. Türkiye'de toplam 395 adet ceza infaz kurumu bulunmaktadır. Bu kurumların kapasitesi ise 299 bin 881'dir. Yani cezaevlerinde kapasitenin üzerinde yaklaşık 100 bin dolayında tutuklu ve hükümlü bulunmaktadır.
Bu durum, cezaevlerindeki yoğunluğun azaltılması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Yeni düzenleme ile birlikte, tahliye edilecek kişilerin sayısının 50 bini aşması beklenmektedir. Bu, cezaevlerindeki mevcut durumu iyileştirecek önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.
AYM ve Af Tartışmaları
Düzenleme, beraberinde af tartışmalarını da gündeme getirecektir. Daha önce olduğu gibi, bu düzenlemenin de bir “infaz düzenlemesi” değil, “kısmi af” olduğu görüşü savunulmaktadır. Anayasa Mahkemesi (AYM) riski de göz önünde bulundurulmalıdır. AYM, daha önce denetimli serbestliği 3 yıla çıkaran düzenlemeye sınırlı onay vermiştir.
Şimdi ise denetimli serbestliğin 5 yıl olarak uygulanması halinde, Yüksek Mahkeme'nin bunu “af” olarak değerlendirip iptal edebileceği ifade edilmektedir. Ancak AYM kararlarının geriye yürümeyeceği göz önünde bulundurulursa, düzenleme çıkıp AYM önüne gelene kadar binlerce kişi tahliye edilmiş olabilir. AYM düzenlemeyi iptal etse bile kararın geriye yürümeyeceği, dolayısıyla tahliye edilen kişilerin yeniden cezaevine dönmeyeceği belirtilmektedir.
